Urząd Miejski w Pilźnie ul. Rynek 6, 39-220 Pilzno Pokaż na mapie
tel. (14) 672 10 36 lub (14) 680 77 20 sekretariat@gminapilzno.pl

Miasto Pilzno

Przewodniczący Zarządu Miasta Pilzna - Jerzy Curyło

Początki osady na terenie późniejszego miasta Pilzna sięgają epoki wczesnopiastowskiej. W 1086 roku królowa Judyta, żona Władysława Hermana przekazała włość nad Wisłoką klasztorowi tynieckiemu. Miastem, Pilzno stało się dnia 3 października 1354 roku, kiedy to król Kazimierz Wielki wydał przywilej zezwalający Dobiesławowi – rycerzowi z Ziemi Sandomierskiej, na lokację miasta. Tym sposobem prastara osada znalazła się w gronie miast królewskich. W centrum Pilzna został wytyczony rynek i wybiegające z jego naroży ulice, dodatkowo miasto zostało odpowiednio zabezpieczone wałami. Pilzno było często odwiedzane przez królów i książęta, którzy obdarzali jen licznymi przywilejami. Końcem XIV wieku miasto stało się wraz z Tarnowem siedzibą powiatu sądowego, a w 1465 roku samodzielnego powiatu skarbowego i administracyjnego. Status miasta królewskiego, opieka króla Władysława Jagiełły, a także korzystna lokalizacja przy szlaku handlowym z Krakowa na Ruś i drodze z Krakowa na Węgry sprzyjały szybkiemu rozwoju rzemiosła i handlu. Równolegle z rozkwitem Pilzno nawiedzały pożary, tatarskie najazdy i zarazy. Jednak za każdym razem miasto dość szybko leczyło rany i powoli się odradzało. Pilzno stało się ważnym ośrodkiem administracyjnym i sądowniczym. W mieści odbywały się roczniki tj. sądy powiatowe, a także jarmarki i targi. Prowadzenie handlu przez pilźnian sięgało poza granice kraju a w szczególności na Słowację, Węgry i Ruś.
Jeszcze w XVI w. Pilzno było handlowym partnerem takich miast jak Kraków, Wrocław, Lwów. W 1772 roku nastąpił pierwszy rozbiór Pilski, po którym południowa część kraju znalazła się w granicach monarchii austro – węgierskiej. W nowym podziale administracyjnym w 1773 roku Pilzno stało się na krótko siedzibą cyrkułu utworzonego przez austriackie władze zaborcze, obejmujące aż dziewięć powiatów. Po dwóch latach miasto straciło swoją pozycję na rzecz Tarnowa.

Wbrew nadziejom Pilźnian, jakie pojawiły się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, lata 1918 włączając go do powiatu ropczyckiego, a od 1934 r. do powiatu dębickiego. Stagnacją pogłębiona w latach okupacji niemieckiej, kiedy to miasto straciło niemal jedną trzecią mieszkańców, trwała jeszcze kolejnych kilkadziesiąt lat. Dopiero w ostatnim ćwierćwieczu XX wieku sytuacja zaczęła zmieniać się na lepsze. Powstały nowe obiekty oświaty, służby zdrowia i kultury, a także zakłady produkcyjne, usługowe, sklepy i hurtownie.

W ostatnich latach Gmina Pilzno inwestuje potężne środki w modernizację i budowę infrastruktury oświatowej, renowację zabytków, gospodarkę wodną i ściekową na terenie miasta. Plany inwestycyjne na najbliższe lata dotyczą modernizacji obiektów kultury, dalszej rewitalizacji miasta Pilzna oraz modernizacji i budowy dróg gminnych.

Obecnie Pilzno liczy blisko 5 tysięcy mieszkańców.

W Pilźnie znajduję się najcenniejsze zabytki gminy Pilzno. Centrum miasta stanowi malowniczy, zrewitalizowany w latach 2013 - 2014 rynek. Wiele parterowych i jednopiętrowych usytuowanych wokół niego domów pamięta XVII i XVIII wiek. Będąc na rynku warto zwrócić uwagę na stojącą w jego zachodniej części kamienną Figurę Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia z 1883 roku. Z kolei ponad dachami pilźnieńskiej zabudowy widoczne są sylwetki kościołów: farnego i karmelickiego. Ten pierwszy to gotycka, murowana budowla wzniesiona w XIV wieku. W jej wnętrzu wzrok przyciągają przepiękne ołtarze. Ponadto w świątyni zachowały się: ambona z XVIII wieku nakryta baldachimem, rokokowy chór, organy oraz krucyfiks. Coraz więcej osób pielgrzymuje do Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia (Kościół karmelitów pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny). Sanktuarium zasługuje na szczególną uwagę ze względu na znajdujący się w nim Cudowny Obraz Matki Bożej Pocieszenia. Malowany na desce wizerunek Matki Bożej ozdobiono srebrnymi sukienkami, wykonanymi wg projektu mistrza Jana Matejki. Dużą atrakcją turystyczną przyciągającą do Pilzna turystów od ponad 30 lat jest Muzeum Lalek w Pilźnie.  Z kolei w październiku 2014 roku, podczas uroczystych obchodów jubileuszu 660. lecia lokacji miasta swoją działalność zaingerowało Muzeum Regionalne w Pilźnie, którego główną atrakcją jest kolekcja obrazów Stanisława Westwalewicza.

Nazwa

Pilzno - Kazimierz Rymut w pracy "Nazwy miast Polski" podaje, że nazwa Pilzno pochodzi od rdzenia Płzu z dodatkiem przyrostka no, co oznacza teren śliski, mokry, podmokły. Może to odnosić się do topograficznego położenia Pilzna w dolinie Dulczy, rejonu podmokłych łąk nad rzeką Wisłoką, które z natury są mokre. Wprawdzie w okolicach Pilzna znajdują się tereny podmokłe np. w Mokrzcu, czy też na Bajorkach (ulica Bujnowskiego), lecz nie w takich ilościach by rzutowały na nazwę miasta. Pochodzenia nazwy Pilzno należy zatem szukać w innych uwarunkowaniach. Według teorii niemieckiego etymologa Meyrhofera, nazwa Pilzno pochodzi od staroindyjskiego słowa plzno dlatego, że tereny dzisiejszego Pilzna były zamieszkałe przez ludy koczownicze przybyłe ze wschodu. Słowo to może oznaczać również zamek lub ufortyfikowaną miejscowość bądź wzmocnione domowiska rodowe, które następnie połączone w gród czy osadę mogły mu nadać nazwę. Prawdopodobnie teren miasta składał się z czterech kolisk ochronnych zwanych plsami i być może to właśnie jest podstawą wywiedzenia rodowodu nazwy miasta. We wczesnosłowiańskich czasach w ramach migracji rozwijało się osadnictwo również na tych terenach i dlatego przypisuje się nadanie imienia Pilzno osadzie utworzonej przez Czechów i bezpośrednie przeniesienie nazwy Pilzna czeskiego na nasz teren. Hipoteza ta wydaje się jednak być mało prawdopodobna ze względu na zasiedlenie tych terenów przez ludność germańską. Rejon Pilzna przed wiekami był znany z produkcji sukna, które produkowane było techniką pilśnienia, a w związku z tym nazwa Pilzno może pochodzić od słów pilśń, pilśnić, pilśnianka, które oznaczają grube sukno lub ubiór z grubego sukna.

Niemal wszystkie przytoczone hipotezy wydają się być prawdopodobne, ale problem pozostaje bo nie wiadomo, która z nich jest słuszna. Oprócz „naszego Pilzna” jest jeszcze czeskie Pilzn, a także kilka osad noszących nazwę Pilzno na terenie USA, które założyli pilźnieńscy emigranci w XIX wieku .

Na terenie doliny Dulczy, Wisłoki i dzisiejszego Pilzna, a także niedalekich okolic w czasach państwa Wiślan kwitło osadnictwo. Osiedliły się różne plemiona słowiańskie, między innymi plemię Jazonów i Gozdawitów. Gród Jazonów usytuowany był w okolicach dzisiejszego nowego cmentarza. Zwycięzcy Gozdawici przejęli gród wraz z całą symboliką obyczajami i wierzeniami. Właśnie Jazonowie za swój znak rodowy mieli kwiat białej lilii. On tez stał się znakiem rodu Gozdawitów, potem miasta, rycerstwa i całej ziemi pilzneńskiej. Najstarszy jego odcisk zachował się do dziś na dokumentach z XVI wieku. Pieczętuje się Pilzno znakiem herbowym zwieńczonym złotą koroną (jako królewszczyzna) i oplecionym złotymi pnączami. Na ciemnoniebieskim tle tarczy widoczne są dwie stylizowane białe lilie złączone podstawami.